TRT 1 de Gündem Ötesi Programı'nı yapan Pelin Çift ile Tarihçi Ahmet Şimşirgil Hocamızın Osmanlı Padişahlarına atfedilen "Adaletin Ustaları" tabiri üzerinden kitaplaştırdıkları soru cevap formatında yazılmış bir eser ile karşılaşıyorsunuz. Kitap konuyu adalet kavramı ve bunun uygulanış yöntemleri üzerinden iki bölümde ele almış. Birinci bölümde İslam tarihinde adalet kavramı ve bu kavramdan örnekler ile Hz. Muhammet (SAV), Hz. Ömer ve Sasani hükümdarı Nuşirevan gibi şahsiyetlerin adalet anlayışı üzerinden konu açıklanırken, ikinci bölümde asıl konu olan Osmanlı Adaleti üzerinde durulmuş. Kitapta adaletiyle anılanlar kadar adaletin nasıl tesis edildiğine de dair uygulamalara sık sık yer verilmekte.
"Bir dönem Gülhane bahçesinde ağaçlara dadanan karıncaların katli için Şeyhülislam Ebussuud Efendiden fetva isteyen şair padişahlardan Kanuni Sultan Süleyman söyle bir sual sorup gönderir:
Dırahtı sarmış olsa karınca
Zarar var mı karıncayı kırınca
Ebussuud Efendinin cevabı:
Yarın Hakk'ın divanına varınca
Süleymandan alır hakkını karınca.." (Sayfa 99)
Temelini İslam anlayışından alan Osmanlı, adaleti sadece insan için değil tüm canlılar için şamil kılma düşüncesi ile hareket etmiş "Adalet Mülkün Temelidir" düşüncesi ile devletini bu temel üzerine inşa etmiştir.
Adalet kadar bu kavramın uygulayıcılarının yani kadıların yetiştirilmesi hususuna da ayrı bir önem veren Osmanlı Devleti ilmiye sınıfına adaletin tam olarak uygulanabilmesi için bir takım ayrıcalıklar tanınmıştır.
Mesela:
" Yönetici sınıf içinde yer alan kişilerin en önemli ayrıcalığı vergi muafiyeti ve bir takım idari imtiyazlardı. Buna mukabil ilmiye sınıfı tüm yönetici sınıf üyeleri padişahın kulu olarak kabul edilirler tam anlamıyla mal ve can emniyetine sahip değillerdir." (Sayfa 203)
İlmiye sınıfı (Kadı, şeyhülislam vb.) padişahın kulu olarak görülmediklerinden dolayı kararlarında daha özgürce hareket etmişler, yeri geldiğinde padişahın aleyhine de kararlar vermişlerdir.
Kitap Osmanlı adalet anlayışını anlamanız açısından mutlaka okumanız gereken bir eser. Eser Osmanlı Medeniyetinin adaleti üzerine yazıldığı için içerisinde yapılmış olabilecek adaletsizliklere yer verilmiyor. 623 yıllık bir devlette hiç adaletsizlik yapılmadığını iddia etmek elbette mümkün değil. Lakin kitap klasik dönem Osmanlı adalet sisteminin temellerinden bahsediyor. Yoksa kişisel hırs ve ihtirasların yol açtığı adaletsizlikler elbette olmuştur. Fakat bunlar sistemsel olmayıp bireysel hatalardan kaynaklıdır. Eğer kitabı okuduğunuzda gözünüzde pembe bir gözlük oluştuğunu düşünürseniz, farklı kaynaklardan mukayeseli bir okuma yapabilirsiniz.
Daha Fazlası İçin TIKLAYINIZ
Oku / Yorum
İbrahim Kaya
24.01.2020 / 09:45
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder